تفضیل امیر المؤمنین(ع) (شیخ مفید) (کتاب)

کتاب «تفضیل أمیرالمؤمنین علیه السلام»، به زبان عربى اثر شیخ مفید (م، ۴۱۳ ق) در موضوع فضایل امیرالمؤمنین (علیه السلام) و اثبات برترى او بر سایر مردم است. براى این کتاب، نام‌هاى دیگرى نیز گفته شده است، از جمله «تفضیل أمیرالمؤمنین علیه السلام على جمیع الأنبیاء غیر محمد صلی الله علیه و آله». این کتاب با عنوان «اثبات برتری حضرت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام» نیز ترجمه شده است.

مؤلف

محمد بن محمد بن نعمان عکبری (۴۱۳-۳۳۶ ق)، معروف به شیخ مفید و ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه در قرن ۴ هجری و متولد بغداد بود.

ابن قولویه قمی، شیخ صدوق، ابن ولید قمی، ابوغالب زراری و ابن جنید اسکافى از اساتید ایشان بوده اند.

شیخ مفید بیش از ۲۰۰ جلد تألیف دارد. از معروف‌ترین آثار وی، المُقنَعَة در علم فقه، اوائل المقالات در دانش کلام و الارشاد در شرح حال‌ امامان شیعه است.

مرحوم شیخ مفید در سال ۴۱۳ ق، در بغداد درگذشت و در حرم کاظمین مدفون گردید.

معرفى اجمالى‌ کتاب

مسأله تفضیل امیرالمؤمنین على(ع)، یکى از مسائلى است که از قدیم میان متکلمان مسلمان مورد بحث بوده است. این رساله نیز یکى از تألیفاتى است که به این موضوع مى‌پردازد. شیخ مفید(ره) متکلم بزرگ امامیه در اواخر قرن چهارم و ابتداى قرن پنجم، چندین کتاب در این باره تألیف کرده است که یکى از این تألیفات «رساله تفضیل» مى‌باشد. این رساله نمودار اعتقاد و باور اکثر متکلمان شیعه است که در آن به اثبات برترى امیرالمؤمنین على(ع) بر همگان، به جز حضرت ختمى مرتبت(ص) پرداخته است.

مؤلف در این کتاب با سبک و شیوه‌اى که در دوران خود بى‌نظیر بوده با عباراتى ساده و روان به بررسى فضایل امیرمؤمنان، على علیه السلام پرداخته و فضیلت و برترى آن حضرت را بر تمام بشر به جز خاتم الأنبیاء، حضرت محمد صلی الله علیه و آله به اثبات رسانده است.

رساله «تفضیل أمیرالمؤمنین علیه‌السلام» اثر شیخ مفید، از نظر قدمت تاریخى و نیز شیوه پرداخت موضوع و قدرت استدلال و متانت برهان داراى امتیازات فراوان و کم مانندى است و مؤلف بزرگوار آن که خود از بلندترین قله‌هاى معرفت شیعى و تواناترین مرزبان حریم ولایت و توحید در قرن چهارم هجرى است، هدفى را که از نگارش این رساله مد نظر قرار داده با اتکا به دریاى دانش خود، به شایستگى ادا نموده است.

شیخ مفید در مقدمه این رساله با آزاد اندیشى خاص خود، بدون هیچ تعصبى به ذکر اقوال گروه‌هاى مختلف شیعه در این مسأله پرداخته و پس از ذکر این اقوال در هفت فصل به اثبات اندیشه و اعتقاد خود؛ یعنى تفضیل و برترى على(ع) بر همگان، پس از رسول خدا(ص) مى‌پردازد. رساله تفضیل با همه اختصار، نشانگر غناى دانش و روش مؤلف آن است، چرا که با استناد به روایات عامه و خاصه و شواهد تاریخى و مقامات و ویژگى‌هاى امیرمؤمنان على(ع) مدعاى خویش را اثبات مى‌کند.

محتوای کتاب

کتاب «تفضیل أمیرالمؤمنین علیه السلام»، داراى یک مقدمه و هفت فصل است. مؤلف در این کتاب به این مباحث اشاره کرده است:

1. نظریات گروه‌هاى مختلف شیعه درباره مقام و منزلت امیرمؤمنان، حضرت على علیه السلام.
2. استدلال به آیه مباهله بر تفضیل على علیه السلام بر همه انسان‌ها به غیر از رسول خدا صلی الله علیه و آله.
3. استدلال به سخن حضرت رسول صلی الله علیه و آله که فرموده است: «اى على! دوستى با تو، دوستى با من و دشمنى با تو، دشمنى با من و جنگ با تو، جنگ با من است».
4. حدیث «طیر مشوىّ».
5. استدلال به مقام حضرت على علیه السلام در آخرت بر مقام آن حضرت در دنیا.
6. استدلال به روایات شیعه.
7. استدلال به روایات اهل تسنن.
8. استدلال به جهاد آن حضرت بر مقام او.

منابع

• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، جامع الاحادیث [لوح فشرده]: بخش کتابشناسی، معرفی "تفضیل امیرالمومنین علیه السلام".
• ویکی نور.

متن کتاب

تفضيل أميرالمؤمنين عليه السلام